Cheremule

Cherèmule

In su coro de su Marchesadu

Su nùleu urbanu e sa parrochiale

Sos primos apusentamentos de abitantes in su bidditzolu sunt istados identificados prus a nord de sa bidda atuale in ue in sa regione Fraos fiant istadas agatadas sas ruinas de sa parrochiale antiga dedicada a Santa Bitòria. Cunforma a una paristòria sa fundatzione de su tzentru urbanu fiat dèvida a unu grupu de pastores chi si fiat trasferidu dae sa badde de Nùrighes a su giassu atuale in ue fiat istada fraigada sa bidda, logu de seguru prus sanu. A comintzare dae su de XV sèculos sa bidda intrat a fàghere parte de su Marchesadu de Monte Maggiore; su tzentru abitadu s’isterret a inghìriu de sa crèsia de Santu Gabriele de su Chimbighentos, fata edificare dae sos feudatàrios de su logu, sos male famados Manca de Mores. Remonit intro altares de linna baròcos bellos de a beru assentados in sas architeturas elegantes tardogòticas.

Su territòriu suo, pro su prus de orìgine vulcànica, si caraterizat pro sa presèntzia de su monte Cuccuruddu, chi presentat su chi abarrat de s’atividade de estratzione de sa “cheremulite”, materiale de importu impitadu in s’edilìtzia. 

Buscos prenos de chercos e de èlighes e benas medas e ricas (medas de sas cales  giai mentovadas in documentos de s’Otighentos) inghìriant su logu.

Chiesa parrocchiale San Gabriele - Cheremule
Chiesa parrocchiale San Gabriele - Cheremule
Fatu istòricu

Fermentos rivolutzionàrios

Sa bidda, chi faghiat parte de su marchesadu de Monte Maggiore, aiat partetzipadu a manera ativa a sa rebellia contro sos feudatàrios: in su «Strumento d’unione» de su mese de martzu de su 1796 sunt presentes sas firmas de sos sìndigos  Juan Sanna Fancellu, de sos preìderos Salvador Branca e Salvador Paddeu e de àteros 15 consellers de su consìgiu comunitativu.

E puru unu nùmeru de importu de cheremulesos aiat atopadu, a sa boghe de «bivat su re e fora li feudatari!», s’Angioy in Thiesi, isetende de sighire su caminu cara a Casteddu.

Tra custos s’ammentant Giuanne Austinu Bagella e Giuanne Sanna Fancellu.

logu

Domo de Brancaleone Cugusi

In sos primos annos de su Noighentos si fiat trasferidu dae Romana a Cherèmule su dutore de famìllia Nenardu Cugusi umpare a sa famìllia. In sa domo, chi si podet bìdere in s’intrada de sa bidda, si fiat fatu mannu Brancaleone, artista nòdidu in su benidore, chi in sa bidda aiat fatu sas iscolas elementares e sos primos disignos. Abistu e rebelle, aiat sighidu sos istùdios, torrende paritzas bias a Cherèmule: in su 1936 aiat realizadu, in su bidditzolu de su Meilogu, paritzos cuadros chi aiant comente sugetu abitantes de sa bidda pintados in sas fainas de onni die.

Fiat mortu in Milano in su 1941, pagas dies in antis de s’inauguratzione de una mustra sa ”Biennale” a sa cale aiat partetzipadu cun unas cantas òperas.

Casa natale di Brancaleone Cugusi - Cheremule
Casa natale di Brancaleone Cugusi - Cheremule
logu

Parcu de sos “Petroglifi”

In su 2009 su comune de Cherèmule at inghitzadu su progetu “Parco dei petroglifi”, chi interessat sas àreas de Museddu, Tennero e Mattarigotza.

In su giassu b’at 37 domus de janas chi printzìpiant a su Neolìticu reghente. De importu mannu est sa tumba Branca chi at unas cantas màgines de òmines istilizados, iscarpeddadas in sa roca (petroglifi).

Durante su poderiu de sos Romanos sas domus fiant istadas impitadas pro àteru (pro nde bogare sa pedra e comente cava, pro bi fàghere su binu) e in edade bizantina su giassu fiat diventadu torra àrea de interru (tumba de sa cava).

Photogallery

Bibliografia
Archivio di Stato di Sassari, Atti Notarili, copie, Sassari ville, 1796, vol. 1
V. Del Piano, Giacobini moderati e reazionari in Sardegna, Cagliari 1996
M. P. Derudas, Parco dei petroglifi. Uomo e paesaggio nella valle di Cheremule, Cagliari 2013
S. A. Tedde, Pabilos, la comunità di Bessude alla riscoperta della memoria, Thiesi 2011
S. Cuccureddu, Cheremule, Sassari 2012

Credits
A. Nasone, G. Ruggiu, S. A. Tedde

Discoberi puru